Typisch Cubaans

Een land wordt mede gevormd door tradities, gewoontes, gerechten en lokale producten. De eigen identiteit wordt hier mede door bepaald. Zo heeft ook Cuba een aantal zaken die je als ’typisch Cubaans’ gezien mogen worden. Vaak zie je dat wat je als typisch Cubaans beschouwd niet alleen op Cuba voorkomt. Zo wordt er niet alleen op Cuba rum gestookt, maar is rum wel een wezenlijk onderdeel van de Cubaanse cultuur. Dat geldt ook voor sigaren die natuurlijk niet alleen op Cuba gemaakt en gerookt worden, maar het zijn wel de sigaren die een ijzersterke reputatie hebben.

Op deze pagina hebben we een aantal zaken vermeld die wij als iets typisch Cubaans beschouwen. Niet altijd even uniek, maar wel altijd een wezenlijk onderdeel van de Cubaanse levensstijl.

Ik kan me mijn eerste mojito nog als de dag van vandaag herinneren. Die dronk ik ergens op een warme junidag in het jaar 2000 in La Bodeguita del medio. Dit restaurant in Havana wordt gezien als de bedenker van deze verfrissende op rum gebaseerde cocktail. Het verhaal dat La Bodeguita del medio in de jaren dertig van de vorige eeuw bedacht heeft wordt inmiddels door veel mensen betwist. Er zijn verschillende varianten over het ontstaan van de mojito. Zo zou volgens sommigen de Engelse zeevaarder Richard Drake het drankje bedacht hebben en zou het eerst El Drague geheten hebben, waarna in 1833 de naam el Draquecito verschijnt in Cuba.

Feit is dat de mojito inmiddels uitgegroeid is tot een van de populairste cocktails van deze eeuw. Reizigers die op Cuba kennisgemaakt hebben met dit heerlijke drankje hebben de mojito meegenomen naar andere landen. Tegenwoordig kun je op veel plekken ter wereld mojito’s bestellen, hoewel ze volgens mij zelden zo lekker smaken als in Cuba.

Het basisrecept voor mojito:
– ongeveer 50 tot 60 milliliter rum (bij voorkeur Havana Club)
– 6 tot 8 blaadjes verse munt
– ijsblokjes of crushed ice
– een halve limoen, verdeelt in 4 partjes
– 1 theelepel rietsuiker of 20 centiliter suikerwater
– een scheut bronwater met koolzuur

Je doet eerst de limoen met de muntblaadjes in een glas. Vervolgens kneus je deze met een stamper. Daarna voeg je de rietsuiker of het suikerwater toe en mengt alles. Hierna voeg je het ijs toe, overgiet het met rum en vult het af met bruisend bronwater. Hierna kun je het drankje nog even nog langzaam doorroeren met het rietje dat je gebruikt om het te serveren.

Je kunt optioneel nog 2 druppels angostura bitters toevoegen voordat je het glas mojito doorroert. Voor het zicht kun je het glas afwerken met een takje munt.

De jarenlange teelt van suikerriet heeft ook op Cuba geleid tot de productie van rum. Deze sterke drank wordt vrijwel op iedere hoek van de straat verkocht. De prijzen voor rum zijn relatief laag en de kwaliteit van Cubaanse rum is over het algemeen hoog. Het bekendste merk is Havana Club die vaak in verschillende varianten verkrijgbaar is. Ook internationaal is Havana Club inmiddels een populaire rum. Na Bacardí is het merk uitgegroeid tot één van de grootste merken rum ter wereld dat in meer dan 120 landen verkocht wordt. Wist je trouwens dat ook Bacardí oorspronkelijk afkomstig is uit Cuba? Het wereldberoemde merk is in 1862 opgericht in Santiago de Cuba door Fucando Bacardí. Na de revolutie is Bacardí Cuba ontvlucht. Sindsdien opereert het voormalige familiebedrijf vanuit Bermuda, Mexico, de Verenigde Staten, Bahamas en Puerto Rico.

In Cuba lijkt het wel of je overal muziek hoort. Cubaanse muziek is voor de gemiddelde Cubaan net zo belangrijk als zuurstof, eten en drinken. Wij spraken tijdens ons eerste bezoek aan Cuba een Cubaanse vrouw die ons vertelde waarom muziek zo belangrijk is voor de Cubanen. ‘Ze kunnen ons alles afnemen, maar niet onze muziek’ is wat ze zei. De combinatie van muziek en dans zorgt ervoor dat ze honger en andere ellende eventjes kunnen vergeten. Als je in Cuba op vakantie gaat dan zul je merken dat je op straat, in bars en in restaurants vrijwel altijd geconfronteerd wordt met de heerlijke klanken van Cubaanse muziek. Wij merkten dat we na een paar dagen Cuba ’s morgens vaak wakker werden met Cubaanse liedjes in ons hoofd. Een prachtige manier om de dag te beginnen, toch?

Op de een of andere manier lijkt het ook alsof iedere Cubaan heel goed kan dansen. Ritme lijkt wel genetisch bepaald of anders met de paplepel ingegoten te zijn, zo goed kunnen de meeste Cubanen bewegen op de muzikale klanken. Twee dansvormen die als typisch Cubaans beschouwd mogen worden zijn de salsa en de rumba.

De naam van deze cocktail laat geen twijfel over wat betreft de relatie met Cuba. De Cuba Libre is een wereldberoemde cocktail die ook wel ‘Rum and Coke’ genoemd wordt. Eigenlijk klopt de benaming ‘Rum and Coke’ niet helemaal, omdat er eigenlijk ook ongeveer 1 centiliter vers limoensap toegevoegd dient te worden aan de mix van Cubaanse rum en Amerikaanse Coca Cola. Ter decoratie wordt er vaak ook een partje limoen toegevoegd. De verhouding die internationaal gehanteerd wordt is 5 centiliter rum op 12 centiliter cola, maar in Cuba wordt er verhoudingsgewijs vaak meer rum toegevoegd. Dat is meestal Havana Club rum, maar vooral in all-inclusive hotels zie je ook wel goedkopere rummerken gebruikt worden. Internationaal wordt er vaker Bacardí rum in plaats van Havana Club gebruikt. In Nederland zie je dat er vooral ‘baco’s’ besteld en geschonken worden: Bacardí cola zonder de toevoeging van limoen of limoensap.

Het straatbeeld in Cuba wordt gedomineerd door klassieke auto’s die veelal van Amerikaanse makelij zijn. Het is zelfs dermate gezichtsbepalend dat mensen een foto of een schilderij van een Caribische straat met een klassieke Amerikaanse auto direct associëren met Cuba. De meeste van deze auto’s stammen uit de jaren vijftig van de vorige eeuw, hoewel je ook oudere exemplaren tegen kunt komen. De oorzaak van de grote hoeveelheid klassiekers die je op straat ziet is het handelsembargo dat de Verenigde Staten in 1960 instelde tegen Cuba. Hierdoor werd het ineens onmogelijk om nieuwe auto’s vanuit Amerika of bondgenoten van Amerika zoals West-Europa te importeren. Hierdoor hebben de Cubanen aangeleerd om de auto’s die al aanwezig waren in Cuba zolang mogelijk rijdend te houden. Door het handelsembargo was het ook lastig om onderdelen voor de auto’s naar Cuba te halen. In plaats daarvan zie je dat er vooral onderdelen (inclusief complete motoren) vanuit Azië gebruikt worden om de oldtimers rijdend te houden. De Cubanen zijn hier zeer inventief in. Niet zelden zie je de bezitters van deze prachtige Chevrolets, Plymouths, Pontiacs, Cadillacs en andere Amerikaanse auto’s op straat sleutelen aan hun trotse bezit.

De Cubanen hebben van de noodzaak een deugd gemaakt. De oldtimers worden steeds meer ingezet als taxi of als auto voor een rondrit door de straten van Havana of een andere stad. Toeristen zijn bereid om goed geld te betalen voor een rit in bijvoorbeeld een prachtige Chevrolet Bel-Air uit 1956. Vaak betalen ze ook al om zittend in zo’n auto op de foto te mogen.

Naast de Amerikaanse oldtimers zie je ook redelijk wat auto’s van de Russische merken Lada en Moskvitsj rondrijden. Dat komt omdat de na het instellen van het Amerikaanse handelsembargo Cuba eigenlijk alleen nog maar zaken kon doen met de Sovjet-Unie en andere communistische landen. Hierdoor werden er vanaf 1960 vrijwel alleen nog maar Russische auto’s geïmporteerd in Cuba. Vooral de vierkante Lada’s vormen een opvallend contrast met de weelderige vormen van de Amerikaanse klassieke auto’s.

Een belangrijk product in Cuba is de sigaar. Voor Cuba is dit één van de grootste exportproducten, waardoor sigaren economisch gezien een flink steentje bijdragen aan het nationale inkomen. Daarnaast vormen sigaren een essentieel onderdeel van het dagelijks leven in Cuba. Cubaanse sigaren worden als de beste sigaren ter wereld beschouwd. Het feit dat Cubaanse sigaren in de Verenigde Staten illegaal zijn geeft het product nog meer status.

In Cuba zitten verschillende sigarenfabrieken waar topmerken zoals Cohiba, Romeo y Juliet en Montecristo handmatig gefabriceerd worden. Bekende fabrieken zijn Real Fábrica de Tabacos Partagás in Havana en Fábrica de Tobaco Fransisco Donatién in Pinar del Rio. Beide sigarenfabrieken zijn te bezoeken. Natuurlijk kun je er ook sigaren kopen na je bezoek. Als je Cubaanse sigaren wilt kopen pas dan wel op waar je ze koopt. Er vindt vrij veel illegale straathandel in sigaren plaats waarbij de kans groot is dat je opgelicht wordt. Niet zelden betreft het inferieure vervalsingen van Cubaanse topsigaren.

Als je ergens iets wil bestellen of kopen dan is ‘no hay’ of simpelweg ‘no’ een veel gehoord antwoord in Cuba. Het betekent letterlijk ‘er is geen…’, wat aanduid dat ene bepaald product of gerecht er niet is. Dat komt omdat men in Cuba vooral aangewezen is op wat er in Cuba geproduceerd, geteeld en gefokt wordt. Schaarste is geen vreemd verschijnsel in Cuba en wat betreft groente en fruit ben je natuurlijk ook nog seizoensafhankelijk. Houd er dus rekening mee dat je eerste keuze (en soms ook je tweede en derde keuze) in een restaurant er tijdelijk niet is en dat je het zult moeten doen met het aanbod van die dag.

Cuba is een kleurrijk land. Groene landschappen, felblauwe zee, woningen in allerlei kleuren en getinte inwoners geven het land kleur. Grijs, zwart en wit zie je niet zoveel op Cuba. Dat valt vooral op bij het wagenpark dat in Cuba rondrijdt. Waar de gemiddelde Nederlandse auto vaak een mix is van 50 tinten grijs, daar bieden de auto’s in Cuba een fraai palet aan mooie kleuren. Dat het straatbeeld in Cuba kleurrijk is zie je ook terugkomen in de kunst die je overal op Cuba kunt kopen. Vooral op de vele schilderijen die aangeboden worden spatten de kleuren van het doek of papier af.