Cuba voor beginners

De Republiek Cuba is een land in het Caribisch gebied dat ten zuiden van de Amerikaanse staat Florida ligt. In tegenstelling tot wat veel mensen denken bestaat Cuba niet uit één eiland, maar uit ruim vierduizend eilanden. De meeste van deze eilanden zijn klein tot zeer klein en vrijwel allemaal onbewoond. Sommige eilandjes zijn slechts een paar honderd vierkante meter groot. Veruit het grootste eiland heet wel Cuba, net als het land zelf. Hier woont ruim 99% van de bevolking van het land. Het tweede eiland van Cuba is Isla de la Juventud, dat met een oppervlakte van 2204 km² het zesde eiland van het Caribisch gebied is wat betreft grootte. Het is bijvoorbeeld 5 keer zo groot dan Curaçao en ruim 25 keer zo groot dan het eiland Sint Maarten.

Cuba is één van de laatste landen ter wereld waar het communisme de basis vormt voor de staatsinrichting. Officieel is Cuba een socialistische staat. Het communisme is in 1959 ingevoerd nadat Fidel Castro de macht overnam. Als toerist merkte je in de eerste decennia vrij veel van het communistische stelsel, maar tegenwoordig is het communisme voor bezoekers steeds minder voelbaar. Dat komt omdat de regels de afgelopen tijd wat soepeler geworden zijn. Zo is het inmiddels niet meer zo lastig om Westerse producten te krijgen en gaan er inmiddels meer Amerikaanse dollars dan Cubaanse pesos rond in de economie van Cuba. Dat komt door het groeiende toerisme en door de toenemende hoeveelheid buitenlandse bedrijven die, samen met de Cubaanse overheid, geld verdienen in Cuba.

Het communisme heeft als basisprincipe dat ongelijkheid en privé-bezit beperkt wordt. In plaats daarvan is er zoveel mogelijk van de staat en wordt dat zo gelijkmatig mogelijk over de bevolking verdeelt. Er zijn wel wat verschillen, maar in principe zou het niet mogelijk moeten zijn dat een chirurg tien keer zoveel bezit dan een schoonmaker. Kenmerkend voor een communistisch land zoals Cuba is dat de overheid redelijk wat zaken gratis verstrekt aan de bevolking zoals onderwijs en gezondheidszorg. Een ander kenmerk is dat de overheid geen echte oppositie en tegenspraak duldt. Anti-socialistische gedachtes kunnen leiden tot problemen met de overheid. Er is geen vrijheid van meningsuiting. Wie zich fel uitspreekt tegen de regering of het socialistische systeem die kan daarvoor gearresteerd worden. Dit is mede de oorzaak waardoor veel Cubanen het land ontvlucht zijn nadat Castro aan de macht kwam. Het waren in het begin vooral de rijkere Cubaanse families die met name richting Florida gevlucht zijn. In de loop der jaren kwam er meer balans in de sociale klasse van de vluchtelingen.

Hoewel Cuba samen met Noord-Korea als laatste landen nog als echt communistisch gezien wordt, zie je ook in Cuba dat het land steeds meer kapitalistische trekjes begint te krijgen. Door het geld dat van buitenaf naar binnenkomt is er een tweede schaduweconomie ontstaan waar steeds meer geld in rouleert. Je ziet dan ook een groter wordende groep Cubanen die het beter heeft dan de gemiddelde inwoner van Cuba. De versoepeling van het embargo van de Verenigde Staten tegen Cuba onder het bewind van voormalig president Barack Obama heeft dit proces versterkt.

Binnen de recente geschiedenis van Cuba speelt Fidel Castro een belangrijke rol. De in 1926 geboren Castro was één van de leiders van de revolutionairen die in de jaren vijftig van de vorige eeuw begonnen te strijden tegen het dictatoriale regime van Fulgencio Batista. Hij deed dat samen met onder andere zijn broer Raúl en Che Guevara. Na het slagen van de revolutie werd Che Guevara het symbool van de revolutie, maar Fidel werd de nieuwe machthebber. In eerste instantie als opperbevelhebber, waarna hij op 16 februari 1959 de premier van Cuba werd. Na 17 jaar de rol van minister-president vertolkt te hebben werd hij op 2 december 1976 president. Zijn marxistische idealen hebben ervoor gezorgd dat Cuba decennia lang is bestuurd als een socialistische republiek. Nog steeds is het communistisch gedachtegoed de leidraad waaronder Cuba bestuurd wordt, maar de scherpe randjes zijn er wel van af sinds zijn broer Raúl het stokje overgenomen heeft. In eerste instantie geschiedde dat in het jaar 2006 toen Fidel door zijn slechte gezondheid genoodzaakt was de dagelijkse leiding van het land over te dragen aan zijn broer Raúl die op dat moment vice-president was. Op 24 februari 2008 trad Fidel af als president, waarna Raúl als opvolger gekozen werd.

Tijdens zijn leven zijn er meerdere pogingen geweest om Fidel te vermoorden. Daar is men nooit in geslaagd. Uiteindelijk is de voormalige leider van Cuba een natuurlijke dood gestorven op 25 november 2016. Hij had toen de leeftijd bereikt van 90 jaar. De manier waarop Fidel onder de lokale bevolking herinnerd wordt loopt heel erg uiteen. Een deel van de bevolking ziet hem als een held, als een vader van het land. Een misschien wel groter deel van de bevolking verguist zijn omstreden beleid waarbij repressie een middel was om de rust in de tent te bewaren.

Er zijn nog wat opvallende feiten te vertellen over Fidel Castro. Zo stond hij bekend om zijn urenlange speeches die hij hield. Zo staat hij in het Guinness Book of Records vanwege de langste speech ooit gehouden binnen de Verenigde Naties. Op 29 september 1960 sprak hij 4 uur en 29 minuten. Dat is nog niet zijn langste toespraak ooit, want voor het Communistische Partijcongres in 1986 speechte hij gedurende 7 uur en 10 minuten. Volgens de overlevering is niet iedereen wakker gebleven tijdens deze speech.

Fidel was ook een verstokt roker van sigaren. Pas in 1985, toen hij bijna zestig jaar oud was, is hij gestopt met roken. Jaren later zei hij over de schadelijkheid van roken dat het beste wat je kunt doen met een doos sigaren is om hem aan je vijand te geven.

Volgens hemzelf zou Castro 634 pogingen overleefd hebben om hem van het leven te beroven. De meeste van de geplande aanslagen zouden geïnitieerd zijn door de Amerikaanse C.I.A.. Ze waren hierbij vrij inventief. Zo hebben ze het geprobeerd door middel van giftige pillen, maar ook door middel van een giftige sigaar, dodelijke bacteriën in zijn zakdoek en een chemisch bewerkt duikpak. Soms was een aanslag niet bedoeld om te doden, maar om hem belachelijk te maken. Zo is het de bedoeling geweest om door middel van thalliumsulfaat in zijn schoenen te doen ervoor te zorgen dat Fidel zijn baard en daarmee zijn aanzien zou verliezen. Gedurende alle jaren is Castro ze te slim afgeweest, onder andere door in ongeveer zestig verschillende huizen op Cuba te verblijven. Hierdoor was hij erg lastig op te sporen voor zijn vijanden.

Hoofdeiland Cuba is een langgerekt eiland dat grotendeels heuvelachtig is en dat vooral zeer groen is. Op sommige plekken is Cuba bergachtig met de 1994 meter hoge Pico Turquino als hoogste berg op het eiland. De noordkust van Cuba is overwegend rotsachtig en steil. Toch zijn hier zeker uitzonderingen te zien zoals de stranden Playa del Este en Playa de Varadero bewijzen. De vegetatie op Cuba is de afgelopen eeuwen flink aangepast als gevolg van de mens. Die heeft voor het verbouwen van vooral suikerriet, koffie en tabak ingrijpende aanpassingen in het landschap gemaakt. Toch is er nog voldoende ruimte voor loofbomen, struiken en vooral grote palmbomen, die hoogtes kunnen bereiken van twintig tot dertig meter. Deze koningspalm (Roystonea regia) wordt als nationale boom gezien en is daardoor ook bij wet beschermd. Kappen mag alleen met toestemming van de overheid. Daarnaast wordt er actief herbebost, onder andere op plekken waar vroeger koffieplantages te vinden waren. Cuba telt in totaal maar liefst ongeveer achtduizend bomen- en plantensoorten. Een deel hiervan is inheems, waaronder meer dan tweehonderd orchideesoorten.

Wat je als toerist op zal vallen als je Cuba bezoekt is hoe warm en gastvrij de bevolking is. Een woordje Spaans spreken is daarbij wel handig, want het gros van de locals spreekt amper tot geen Engels. Tijdens ons eerste bezoek aan Cuba in het jaar 2000 viel het ons op dat de mensen graag plezier maken en een enorme passie hebben voor muziek en dans. Zodra de eerste noten muziek te horen zijn staat men bij wijze van spreken al te dansen. Dit werkt aanstekelijk. Niet voor niets dat menig toerist een salsa wil volgens in Cuba, om op die manier te verbroederen met de bevolking. Wat je wel merkt is dat een deel van de mensen inmiddels heel goed in de gaten heeft dat toeristen een goede bron van inkomsten kunnen vormen. Op fotografisch aantrekkelijke plekken zie je steeds vaker locals samenscholen die een betaling vragen om op de foto gezet te worden. Wat jammer is, is dat sommigen onder hen eigenlijk niet te ontwijken zijn met je camera als je bezienswaardigheden of mooie plekjes wilt fotograferen. Zorg er daarom maar voor dat je voldoende kleingeld op zak hebt als je met je fotocamera op pad gaat om mooie plaatjes te schieten.

Het socialistische beleid draagt bij aan een laag analfabetisme (minder dan 1% van de bevolking) als gevolg van gratis scholing. Wat ook opvalt is dat de levensverwachting in Cuba vrij hoog ligt. Met een gemiddelde levensverwachting van 78,3 jaar scoort Cuba op een niveau dat hoort bij landen met een betere economie. Cuba doet het zelfs beter dan de Verenigde Staten van Amerika. De gratis gezondheidszorg zal hier zeker aan bijdragen.

We doen ons best om de informatie op www.cubavoorbeginners.nl zo accuraat, eerlijk en actueel mogelijk te houden. Toch kan het gebeuren dat er een foutje insluipt of er iets veranderd is wat we nog niet op deze site vermeld hebben. Opmerkingen kunnen verstuurd worden via het contactformulier op deze pagina.